Türk Hava Yolları ikramları

Turkish Do&Co simgesi

Türk Hava Yolları, kesinlikle ikramlarıyla fark yaratan bir şirket. Avusturya merkezli bir Türk şirketi olan Do&Co ile ortaklık anlaşması imzaladığı günden bu yana, gerek Business Class'ta, gerekse Ekonomi sınıfında yolcularına damak çatlatan tatlar sunuyor ve bununla ne kadar övünse azdır. Şirketin yemekler konusunda aldığı ödüllerin bolluğu da bunu doğrular nitelikte.

Söylemeye bile gerek yok ki, THY'nin iç hatlarda da, dış hatlarda da ikramlarının tümü ücretsiz ve stoklar dâhilinde sınırsız. Bu yazıda Türk Hava Yolları ikramları konusunda size yardımcı olacak birkaç bilgi paylaşmak istiyorum.

Yemekler

Dış hat ekonomi ikramı: anayemek, zeytinyağlı ve tatlı 

İkramlar belirli özelliklere göre sınıflara ayrılıyor. Örneğin öğünler kahvaltı, öğlen ve akşam yemeği olarak üçe; iç hat, kısa dış hat, dış hat ve uzun hat olarak dörde; sıcak ve soğuk olarak ikiye ayrılıyor.

İç hatlarda kahvaltı olarak sandviç, zeytin-peynir-domates-salatalık tabağı ve kekten oluşan kahvaltı kutusu; öğlen ve akşam de yine her zaman soğuk yemek (sandviç), zeytinyağlı veya salata, tatlı, ekmek, kraker, tereyağı/peynirden oluşan menü sunuluyor.

Dış hatlarda ise Gece 00.00'dan sabah 10.00 veya 10.30'a dek kahvaltı verilirken, geri kalan saatlerde ise normal sıcak yemek var. Dış hatlar kahvaltısında  mutlaka bir sıcak yemek veriliyor. Günün menüsünün içeriği size dağıtılan menüde belirtilecektir. Sıcak yemek olan omlet, börek veya tostun yanında müslili ya da meyveli yoğurt, doğranmış taze meyve, kek vb verilebilir.

Dış hatların öğle ve akşam yemeklerinde ise iki seçenek halinde sıcak yemek sunulur. Genelde et, tavuk, balık ve makarna seçeneklerinden biri yanında garnitürle servis edilir. Yolculara servis öncesi menü dağıtılarak yemeklerini seçmesi için fırsat tanınır. Herkese menü dağıtılmışken, servis sırası sizi geldiğinde "ne vardı?" diye sormak servisin uzamasına ve işlerin aksamasına neden olacaktır. Genelde böyle durumlarda kabin memurları "menüyü size süs olsun diye mi dağıttık, baksaydın ya!" dercesine bakarlar ama zavallılar ağızlarını açamazlar. Unutmayın menü dağıtımında amaç zaman kazanmak. On saniye göz atasınız ve yemeklerden içeceklerden neler var göresiniz diye size verilir.

Kısa dış hatlarda dağıtılan ikram

Genelde uçağa yolcu sayısından biraz fazla yemek yüklenir fakat bu yolcuların birden fazla tepsi alması için değil; kazarâ bir yemeğin dökülmesi ya da kullanılmaz duruma gelmesi olasılığına karşı bir önlemdir. Fakat yine de servis bitiminde eğer kaldıysa kabin memurları size vermekten memnuniyet duyacaklardır. Kalan yemeklerin çöpe atılması onların da yüreğini sızlatıyor çünkü. Fakat, eğer yemekler soğuduysa tekrar ısıtılması tehlikeli ve yasak olduğundan size olumsuz yanıt verebilirler.

Türk Hava Yolları uçaklarında ekmekler de sıcak olarak servis ediliyor. Ekonomide tek çeşit, Business'ta birkaç çeşit olarak veriliyor. Business'ta kahvaltıda ayrıca kruvasan ve reçelli marmelatlı çörekler var ki yeme de yanında yat!

2 saatin altında süren kısa dış hatlarda (Atina, Bükreş, Tiflis, Saraybosna, Üsküp vb...) ise sıcak yemek bulunmaz. Yerine sandviç ya da salata sunulur.

İç ve kısa dış hatlar zamanda kazanmak amacıyla tamamı atılabilen karton ve plastik malzemelerle sunulur. Normal dış hat seferlerinde ise yıkanıp dezenfekte edildikten sonra tekrar kullanılan melamin kaplar ve demir çatal-kaşık-bıçak kullanılır. Business Class'ın servis araç gereci ise her zaman melamin ve porselen kaplar, cam bardaklardan oluşur.

Sıra size geldi ama yemek kalmadı...

Yenilenen THY menüleri

Yemek servisinde yaşanan en büyük sorun seçeneklerden birinin tükenmesi. Ekonomik nedenlerle her havayolu şirketinde olduğu gibi Türk Hava Yolları'nda da seçenekler belirli oranlarda yüklenir. Örneğin %60 et; %40 makarna gibi. Bu oranlar şirketin uzun yıllarda edindiği deneyim ve müşterilerden gelen istekler sonucunda belirlenmiştir. O gün o uçaktaki yolcuların istekleri ortalamanın biraz dışında olabilir. Böyle durumlarda örneğin ete yoğun talep olduğunda diğer yolculara yalnızca makarna kalmakta; bu da müşteriler arasında homurtuya ve şikâyete neden olmaktadır. Servise genelde uçağın başından ve sonundan birer adet trolley (servis arabası) ile başlandığından seçeneğin kalmadığı yolcular genellikle kanat üstüne denk gelen, uçağın orta bölümünde oturan yolculardır.

Herhangi bir sebeple sıra size geldiğinde seçeneklerden biri tükenmişse kabin memurlarıyla kavga etmenin, onlarla inatlaşmanın hiçbir anlamı yok. "Alerjim var, bunu yiyemem, canım istemiyor veya sevmiyorum" tarzı yaklaşımlar hiçbir işe yaramaz çünkü bu konuda kabin ekiplerinin herhangi bir suçları, sorumlulukları ya da yapabilecekleri bir şey yok. Uçağı indirip bir koşu size et temin edemeyeceklerine göre... Zaten eğer sizin istediğiniz yemek seçeneği kendi arabalarında yoksa diğer arabaya ve fırınlara bakmadan size yok demezler. Biraz anlayışlı olmakta yarar var. Bir kap yemek için kendi tadınızı da başkalarının tadını da kaçırmaya ne gerek var?

Eğer yemek konusunda çok seçiciyseniz ya da sağlık durumunuz nedeniyle her şeyi yiyemiyorsanız size de tavsiyelerim var. Türk Hava Yolları'nın sadakat programı olan Miles&Smiles kart sahibiyseniz, İnternet sitesinde hesabınızın sayfasında özel yemeğinizi belirleyebilir ve önceden seçebilirsiniz. Vegan, jejetaryen, az tuzlu, deniz ürünlü, az yağlı, glutensiz, koşer vb gibi özellikli yemekler bu gibi durumlarda uçağa adınıza özel olarak yüklenecektir. Kart sahibi olsanız da olmasanız da bilet alımı esnasında ya da uçuştan 24 saat öncesine kadar bilgi vermek koşuluyla adınıza özel yemeğinizi sipariş edebilirsiniz.

İçecekler

Şimdi gelelim içeceklere... Türk Hava Yolları'nda iç hatlarda ekonomi sınıfında alkollü içki bulunmuyor. Business Class'ta ise yalnızca bira, şarap ve şampanya bulunur. Bunun dışındaki içecekler Coca Cola ve Pepsi marka kola, bunların light ve zero versiyonları, Çamlıca gazoz, Kızılay madensuyu, ayran, taze sıkılmış veya hazır portakal suyu, limonata, elma, vişne ve domates suyu ile toniktir. Bu içeceklerin bazıları yoğun talep sonrası tükenebilir ya da yüklemesi yapılmayabilir. Kahvaltıda, iç hat ve kısa dış hat uçuşlarda bunların yanında çay ve kahve de bulunur.

Sıcak içecekler tepsiler toplanırken dağıtılıyor

Normal dış hatlarda ise yemek servisi sırasında yukarıdaki tüm içeceklere ek olarak Efes ve Tuborg bira, yerli ve yabancı kırmızı/beyaz şarap (Kavaklıdere ve Louis Eschenauer) Yeni Rakı, Absolut Vodka, Beefeater Cin ve Ballantine's Viski bulunur. Ekonomi sınıfına şampanya yok! Çay ve kahve yemekten sonra kirli tepsiler toplanırken sunulur. Sıra size geldiğinde çayınızı kahvenizi nasıl istediğinizi lütfen sorulmasına fırsat verilmeden söyleyin. "Çay ya da kahve alır mısınız?" sorusuna "Evet, az sütlü kahve, şeker kullanmıyorum demek" bir kabin memurunu çocuklar gibi sevindirecektir. Uçaktaki 150 yolcuya "Çay kahve alır mısınız? İçine süt ister misiniz? Şeker kullanıyor musunuz?" diye sordurtmamız hem onları yormaktan, hem servis süresini uzatmaktan başka bir şeye yaramıyor.

Eğer Business Class'ta uçuyorsanız uçağa geldiğinizde size bir ayrıcalık olarak karşılama içeceği ikram edilir. Ekonomide uçuyorsanız "Eee buraya niye gelmedi" diye kendi kendinize sormayın!

Business Class'ta, içeceklerde Ekonomi'ye göre değişiklik gösteren bazı markalar var. Örneğin rakıda Efe yaş üzüm rakısı, viskide Chivas Regal, birada diğerlerinin yanısıra Carlsberg kullanılırken ek olarak Courvoisier, Bailey's ve Cointreau likörleri bulunuyor. Business'ın en büyük farkıysa köpüklü şarap yani şampanya.

Son olarak...

Bir nezaket kuralı olarak tepsinizi harpten çıkmışçasına teslim etmeyin. O tepsi çıktığı yere geri girmek zorunda. Bu nedenle tüm çöpleri üst üste yığıp bir çöp kulesi yapmak; tabakları derli toplu olsun diye üst üste koyup gökdelen inşa etmek yapılmaması gereken bir davranış.

Bardaklar da daha az yer tutması için iç içe geçirilerek toplanır. O bardakların içindeki sıvıları içmeden teslim etmeyin. Bardağın dibindeki son yudumu içtiğinizde kimse size "aaa görgüsüze bak son damlasına kadar içmiş bardaktakini" demeyecek, emin olun.

Uçakta istediğiniz içecekten, istediğiniz kadar alabilirsiniz. Hiç bir kabin memuru, istediğiniz şey uçakta mevcutsa size yok demeyecektir. Fakat sizden sonraki yolcuları düşünmek insanî bir sorumluluk diye düşünüyorum. Hepi topu 2 şişe yüklenen taze sıkılmış portakaldan 2 bardak istemek biraz da görgüsüzlük değil mi?

Alkollü içkiler konusunda da ısrarcı olmamak gerek. Alkol uçaktaki alçak basınçta kana daha hızlı karıştığı için siz fark etmeden vücudunuzu daha çabuk etkisi altına alır. Yerdeki içme hızınıza aldanıp havada kadehleri birer birer devirmeye kalkmayın. Bunun bilincinde olan kabin memurları, sınırı aşmanız durumunda sizi nazikçe uyaracaktır. Israr edip, karşı gelmenin, kendinizi bir ayyaş veya alkolik durumuna düşürmenin bir âlemi yok.

Servis yapılırken, uçağın daracık koridoruna servis arabaları çekilir ve koridorlar yolcu geçmesine olanak vermeyecek ölçüde tıkanır. Servis sırasında kabin memurları açısından, kalkıp tuvalete giden yolcular kadar sinir bozucu bir şey yoktur. Elbette acil ihtiyaçlar, çocuklu ya da yaşlı yolcular olabilir. Fakat 20 dakika sürecek bir servis sırasında normal bir yolcu olarak tuvaletinizi tutsanız ölmezsiniz. Sizin tuvalete geçmeniz için servis arabasının koridorun başına kadar geri çekilmesi gerekir. Her yolcunun hem gidişinde hem gelişinde bu ağır servis araçlarının ileri geri çekilmesi hem çalışanlara bir eziyet, hem de servisin aksamasına bir sebeptir.

Uçak içi ikramlar

Havayolu taşımacılığında uçakta yolculara oyalanmaları için bir şeyler ikram etmek sektörün geleneksel uygulamalarından biridir. Özellikle bayrak taşıyıcı havayolları, yani ülkeleri temsil eden millî şirketler birbirinden leziz, iştah açıcı menülerle uçak yolculuğunu adetâ bir yemek şölenine çevirir.

THY'nin Business Class ikramları

Kimi havayolu şirketlerinin giderleri en alt düzeyde tutmak ve daha fazla kâr etmek için yiyecek içecek servisini paralı hâle getirmesi de son yıllarda oldukça sık karşılaşılan bir durum. Ücretli servis yapan şirketlerin, sundukları ürünleri piyasa ortalamasının oldukça üstünde fiyatlara sattığı da su götürmez bir gerçek.

Bu durumda, havayolunu kullanarak yolculuk edecek yolcular, özellikle bir havayolu şirketini ilk kez kullanacakları zaman "acaba servis ücretli mi yoksa ikram mı?" ikilemine mutlaka düşüyorlar. İkramın paralı olup olmadığını sormaya çekinenler, ödemeyi nasıl yapacakları sorusunu duyduklarında tatsız bir sürprizle karşılaşabilirler.

Bu yazımda Türkiye'de etkinlik gösteren havayolu şirketlerinin ikram politikası hakkında birkaç bilgi paylaşmak istiyorum.

Türk Hava Yolları

Türk Hava Yolları, ülkemizin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi olarak Türk konukseverliğini ve Türk kültürünü dışarıya tanıtmayı kendisine ilke ve amaç edinen bir kurum. Avusturya merkezli Türk şirketi Do&Co ile yaptığı ortaklık anlaşmasıyla yolcularına damak çatlatan tatlar sunan Türk Hava Yolları, ikramlarıyla çok sayıda ödül aldı.

Türk Hava Yolları, iç hat uçuşlarında yolcularına artık sandviç, zeytinyağlı ve tatlıdan oluşan kutu yerine sıcak tost ikram ediyor. Bu tostlar, kahvaltı saatlerinde beyaz peynirli, diğer saatlerde kaşar peynirli olarak sunuluyor. İçecekler sınırsız olmakla birlikte iç hat uçuşlarında alkollü içki servisi, gazoz, domates ve elma suyu gibi kimi seçenekler yok.

Uçuş süresi 2 saatten az olan kısa dış hat uçuşlarında da sıcak tost ve tatlı servisi yapılmakla birlikte içeceklerde dilerseniz alkollü seçenekleri alabilirsiniz.

THY'ni dış hatta Ekonomi Sınıfı'na sunduğu ikram

Türk Hava Yolları'nın diğer tüm dış hat uçuşlarında ise kahvaltıda 1, öğlen ve akşam yemeklerinde 2 çeşit yemekle karşılaşacaksınız. Kahvaltıda genelde omlet ya da börek, öğlen ve akşam yemeği menülerinde ise et, tavuk, balık ve makarna seçeneklerinden ikisini bulacaksınız.

Uçaklarda yemek çeşitleri belirli oranlarda yükleniyor. Örneğin %60 et, %40 makarna gibi... Servis 1 trolley ile (çekçekli araba) önden, 1 trolley ile arkadan başladığı için genelde iki trolleyin birleştiği, uçağın orta bölümündeki yolculara seçenek kalmaması çok sık yaşanan bir durumdur. Yani ete yoğun talep olursa, sona kalanlara makarnadan başka seçenek kalmayabilir. Bu durumda çocuk gibi alınganlık yapıp, bu işte hiçbir kabahati olmayan kabin ekibine bağırıp çağırmak gerçekten gereksiz bir hareket. Türk Hava Yolları zaten yolcularına uçuş öncesi bilet alırken yemeklerini seçme şansı veriyor. Hatta dilerseniz, kabin ekibinden birine, istediğiniz seçeneğin size önceden ayrılmasını rica edebilirsiniz. Böyle bir zorunlulukları yok, ama iş sizin güleryüzünüze ve inceliğinize kalmış.

Alkollü ve alkolsüz içeceklerden mevcut olanları dilediğinizce alabilirsiniz, tâ ki ellerinde kalmayıncaya dek. Türk Hava Yolları uçaklarında vergisiz (duty free) ürün satışı yoktur.

Anadolu Jet

Türk Hava Yolları'nın alt markası olarak yalnızca yurtiçi uçuşlar gerçekleştiren Anadolu Jet'te de ikramlar için herhangi bir ücret talep edilmiyor. Fakat seçenekler Türk Hava Yolları'na oranla oldukça sade. Bir sandviç ya da kek ile 1 bardak sıcak içecek (çay / kahve) sunuluyor.

Atlas Global

2015 yılında başlattığı büyüme hamlesiyle dikkatleri üzerine çeken Atlas Global de ücretsiz ikramlarıyla biliniyor. Bu özelliğini "Hosteslerimize para teklif etmeyiniz" gibi muzip bir sloganla vurgulayan Atlas Global ile uçarken de gönül rahatlığıyla size sunulan ikramı alıp keyifle mideye indirebilirsiniz. İç hatlarda, kek ya da sandviç seçeneği sunulurken, dış hat uçuşlarında sıcak yemek servis ediliyor.

Pegasus 

İkramlardan ücret alan firmalar Pegasus, Onur ve Sunexpress

Türkiye'de ücretli servis kavramını başlatan havayolu şirketi Pegasus'tur. Fiyatları dışarıya göre oldukça yüksek tutan Pegasus, sigara, alkol, parfüm gibi ürünlerin vergisiz (duty free) satışından da para kazanır. Pegasus'ta uçakta sunulan ürünleri eğer uçuş öncesinde biletleme sırasında satın alırsanız, indirimli fiyatlardan yararlanabilirsiniz. Ödemeleri kredi kartıyla ya da nakit yapmak mümkün.

Onur Hava Yolları

Onur Air olarak bilinen Onur Hava Yolları'nda da yolcuya sunulan yiyecek, çerez alkollü ve alkolsüz içecekler ücretli. Şirket her ne kadar 2015 yılı başlarında servis politikasını değiştirip ücretsiz ikrama geçeceğini duyurduysa da hâlihazırda Onur Hava Yolları uçaklarında bir şey yeyip içebilmek için elinizi cebinize koymanız şart.

SunExpress

Türk Hava Yolları ve Alman Lufthansa'nın ortaklığıyla kurulan küçük bir havayolu şirketi olan SunExpress'te de ikramlar ücrete tâbi. Dış hatlarda yemeklerinizi 12 avroya, iç hatlarda ise 12 liraya sipariş ediyorsunuz.

Borajet

Borajet, her ne kadar etkinliğine geçici bir süre ara verdiğini açıklayarak tüm uçuşlarını durdursa da kapanmadan önce mütevazi bir menü sunuyor; yolcularına verdiği tüm yiyecek ve içecekleri bedelsiz olarak ikram ediyordu.

BoraJet'in sade ikramı