Yeşilköy

Yalnızca yurtdışında gezmeyi değil, kendi yaşadığım şehirde yabancı bir turist gibi dolaşmayı da çok seviyorum. Her gün geçtiğim ya da sıkça ziyaret ettiğim semtlere bir yabancı gözüyle bakmaktan oldum olası çok zevk almışımdır. Yaşadığımız şehir, İstanbul gibi bir engin de olsa, gün geliyor gidecek yer bulamıyor; sürekli gittiğimiz yerlerden sıkılıyoruz. Bu nedenle blog’ta arada sırada şehiriçi kaçamaklar yapabileceğimiz yerleri de yazıyorum. Bu yazıda, sık sık gittiğim ve gitmekten hiç sıkılmadığım bir semti, Yeşilköy’ü yazacağım.

Ulaşım

Bakırköy İDO yakınındaki Cevizlik durağı

Yeşilköylü arkadaşım Mişelin’in davetine icabet etmek üzere Özlem Kadıköy’den, Tara Şişli’den, Lena Yeşilyurt’tan ben Samatya’dan çıktık yola… Gördüğünüz gibi uzaklık Yeşilköy’e gelmek için bahane değil. Anadolu Yakası’ndan geliyorsanız, Bostancı ya da Kadıköy’den İDO’nun denizotobüslerine binip Bakırköy’e gelmenizi öneririm. Yolculuk Bostancı’dan 40 dk, Kadıköy’den 20 dk sürüyor ve oldukça konforlu. İstanbulkart kullanırsanız 2014 yılı itibarıyla biletler tam 5,20 TL,  indirimli 3,15 TL. Tek kullanımlık jetonsa pek kârlı sayılmaz: 7,5 TL. Bakırköy Cezayirli Hasan Paşa İskelesi’nde indiğiniz zaman üstgeçitten karşıya geçiyorsunuz ve duraktan (Cevizlik durağı) otobüslere biniyorsunuz. Şu an Marmaray inşaatı nedeniyle trenler işlemediği için demiryoluna alternatif olarak işletilen BN1, BN2, BN3 kodlu otobüs hatlarının hepsine binebilirsiniz. 3 durak gidip, Hava Müzesi durağında ineceksiniz. Karşıya geçip şu an kapalı olan Yeşilköy tren istasyonunun içinden Yeşilköy’e gireceksiniz. Biraz karışık gibi görünse de özellikle Marmaray açılınca tüm bu aktarmalara gerek kalmadan Yeşilköy’e kolaylıkla gelebileceksiniz.

BN1, BN2, ve BN3 hatları dışında Yeşilköy’e Taksim’den (72T), Eminönü’nden (81) ve Yenibosna’dan (73Y) kodlu otobüslerle de gelebilirsiniz. Ayrıca Taksim’den sarı dolmuşlar kalkıyor. 5 TL’lik bir ücretle trafik yoksa 25 dk gibi kısa bir sürede Yeşilköy’de olabiliyorsunuz. Tabii Yeşilköy’e Bakırköy merkezden minibüs seferleri de var. Özel aracınız varsa İstanbul’un en güzel caddelerinden biri olan Sahilyolu’nu (Kennedy Caddesi) seyrede seyrede gelmek de bir seçenek…

Yeşilköy'de ne yapılır?

Bu tarihî evin çok acıklı bir hikâyesi varmış

Yeşilköy’e gelmek kolay. Peki Yeşilköy’de ne yapılır, ne görülür, ne yenir… Bunları anlatayım ki siz de İstanbul’un en sakin en güzel semtlerinden birini keşfedebilin! Herkesçe malûm olduğu üzere, Yeşilköy demek Havalimanı demek İstanbullular için. Atatürk Havalimanı’nın hemen altında kalan, tarihî dokusunu az da olsa korumayı başarabilmiş, canlı bir çarşısı olan, İstanbul’un içinde, İstanbul’dan da bir o kadar kopuk bir semt Yeşilköy. Adı gibi bir köymüş aslında eskiden Yeşilköy. Yerlileri genelde Rumlar ve Ermenilermiş. Rumca eski adı Ayastefanos’ken (Aziz Stefanos), Cumhuriyet’le birlikte başlayan millîleşme furyasından nasibini almış ve Yeşilköy oluvermiş. Bir rivayete göre semtin yeni isim babası ünlü yazar Halit Ziya Uşakligil’miş. Uşakligil, Yeşilköy’de bir köşk yaptırıp uzun yıllar yaşamış burada. Adı bugün parklara caddelere verilmiş semtte.

Yeşilköy’ün doğusunda Yeşilyurt, batısında Florya var. Kuzeyi havalimanıyla, güneyi Marmara Denizi’yle sınırlı. Yeşilköy’de görülmesi gereken yerlerin başında Hava Kuvvetleri Müzesi, kısa adıyla Havacılık Müzesi bulunuyor. Çocukluğumda annemler de getirmişti, hatırlıyorum. Müze; pazartesi ve salı günleri hariç, haftaiçi 09.00-16.00, haftasonları ve tatil günleri 09.00-17.00 saatleri arası ziyaret edilebiliyor. Öğrencilere giriş ücretsiz. Tam bilet 6 TL. Yalnız garip kurallar vardı. Yanınızda fotoğraf makinesi varsa ayrıca ücret talep ediliyor ama ne hikmetse kameralı cep telefonlarına bir şey denmiyor. Müzede açık alanda ve hangarlarda olmak üzere çok sayıda gerçek uçak sergileniyor. Türk Havacılığı’yla ilgili ne varsa bu müzede!

Yeşilköy’de hâlâ tarihî köşklere rastlayabiliyorsunuz. Havalimanı’na yakın olduğu için yüksek yapılara izin yok. Belki de bu yüzden korumuştur Yeşilköy tarihî dokusunu? Her köşe başında bir ahşap köşk! Bizi ağırlayan Mişelinlerin evi de böyleydi. Yüksek tavanlı,dar pencereli, iki katlı sıcacık bir ev! Sohbet, muhabbet ve bolca yemekli muhteşem bir gün geçirdik. Annesi, ablası ve kuzeniyle birlikte bizim için hazırladıkları envaiçeşit börek, çörek, tatlı, pasta, kurabiye ve salatayı burada anlatsam yürekler dayanmaz! O yüzden iyisi mi susayım, size dışarıda gidebileceğiniz birkaç mekândan söz edeyim.

Yeşilköy'ün meyhaneler sokağı (Çamözü Sk.)

Yeşilköy’de, ünü İstanbul’a yayılmış pek çok mekân bulunuyor. Gerçi yazılarımda mekân adı vermekten kaçınıyorum ama burası Yeşilköy’le özdeşleşmiş bir yer olduğu için adını anmakta bir sakınca yok. Daha önce birçok kez gittiğim Dürümcü Baba, Yeşilköy’ün en ünlü yerlerinden. Biz de akşam yemeğimizi burada yiyecektik ama arkadaşımın evindeki ziyafetten sonra su bile içmeye yerimiz kalmadığı için bu kez Dürümcü Baba’ya gitmedik. Siz mutlaka uğrayın! Dürümlerinin yanısıra çikolatalı künefeleri de pek ünlü. İstasyon Caddesi’nin paralelinde Ümraniye Bostanı Sokağı’nda bulunuyor.

Biraz tarih!

Sokak adından bahsetmişken, Yeşilköy sokaklarının adlarını çok beğendiğimi ve ilginç bulduğumu söylemeliyim: Andelip Sokağı, Endaze Sokağı, Serbesti Caddesi, Yeşilzeytin Sokağı, Tayyareci Nuri Sokağı, Sübyan Mektebi Sokağı, Dr. Kalangos Sokağı, Naima Sokağı, Mirasyedi Sokağı, Gülibrişim Sokağı… Bu sonuncusu arkadaşım Tara’nın da dikatini çekmiş! Ama hepsinin ayrı ayrı bir tarihi olmalı. Keşfetmek size kalmış!

Yeşilköy'ün İstanbul ve Türkiye tarihi açısından önemi büyük. Ünlü Ayastefanos Anlaşması 1878 yılında burada, bugün hâlâ mevcut olan bir köşkte imzalanmış. Anlaşma Osmanlı Devleti açısından ağır koşullar içeren bu anlaşmanın koşullarını merak ediyorsanız, tarih kitaplarına bir göz atarsınız artık! Yeşilköy'ün tarihî önemi bununla da sınırlı değil. Rusya'nın isteği üzerine burada (Aslında Şenlikköy mahallesi sınırları içinde) bir anıt dikilmiş. Osmanlı topraklarında ölen Rus askerlerinin kemiklerinin saklanması için yapılacağı açıklanmışsa da, söylenenlere göre bu anıt aslında Rusya'nın Osmanlı'ya karşı kazandığı savaş zaferini onurlandırmak için dikilmiş. Çok görkemli, çok süslü bir yapı olan bu anıtı Mahmut Şevket Paşa görünce küplere binmiş ve birliğini buraya yönlendirerek anıtı yerle bir etmiş. Anıtın yıkımı Fuat Özkınay tarafından peliküle de alınmış ve hiçbir kopyası günümüze ulaşmayan bu film meğerse Türk sinemasının ilk filmiymiş. Anıtın bulunduğu yer bugün askerî bölge sınırları içinde kaldığı için ziyarete kapalı ve zaten söylediklerine göre anıttan geriye bir taş bile kalmamış!   

İlk kez keşfettiğim Yeşilköy

Latin (İtalyan) Katolik Kilisesi

Yeşilköy’ün eski sakinlerinden Rumlar, artık semti neredeyse tamamen terk etmiş. Ermeni cemaatiyse hâlâ yoğun olarak yaşıyor semtte. Kiliseleri, okulları, dernekleri var. Daha önce hiç girmediğim bu yerleri, bu kez arkadaşlarımla birlikte ilk kez keşfediyorum. Öncelikle, İskele Caddesi’ndeki huzur ve bakımevinin önünden geçiyoruz. Burada eskiden Yeşilköy’e gelen Hıristiyan din görevlileri kalırmış. Hemen yanında İtalyan Katolik Kilisesi bulunuyor. Dışarıdan bakıldığında kapalı gibi görünse de, görünüşe aldanmayın. Hemen yandaki küçük kapıdan içeri giriliyor. Tabii İtalya’daki, İspanya’daki Katolik kiliselerine kıyasla mimarî olarak çok sade bir yapı. Ama yine de içindeki heykel ve resimler görülmeye değer.

Buradan çıkıp, Yeşilköy’ün ünlü meyhaneler sokağına geçiyoruz. (Gerçek adı Çamözü Sokağı) Dar bir sokak boyunca sıralanmış balık lokantaları var. Masalar sokaklara taşmış. Özellikle yaz akşamları eğlence cümbüş eksik olmuyor. Sokağın sol kanadında, meyhaneler arasına sıkışmış küçücük bir kapı var. Yeşilköy’ün yerlisi arkadaşlarım, bulabileceğim en güzel rehberler! Hemen masaların arasından süzülüp merdivenlerden aşağı iniyoruz. Kapıdan girer girmez yüzümüze kiliselere özgü o mum kokusu çarpıyor. Burası meğerse bir ayazmaymış. Yani Rum Ortodoksların kutsallık atfettiği bir su kaynağı. Aşağıda bu kutsal suyun aktığı birkaç musluk ve mumluklar var. İnsanlar burada dilek dileyip dua ediyor; bu sulardan içiyor. Bizimkiler Ermeni cemaatinden olmasına rağmen yine de mum yaktılar. E ben eksik kalır mıyım? Ben de dilek tuttum ama tabii ki de söylemem ne olduğunu! (ÇOK GEZMEYİ DİLEDİ!) Aşağının atmosferi gerçekten değişik ama mekân çok küçük olduğu için (belki 5 metrekare?) ve içeride mumlar yandığı için biraz havasızlık var. Biz de 6 kişi olduğumuzdan, fazla kalmadan çıktık yukarı.

Ermeni okulunun bahçesinde Ermenice
ԲԱՐԻ ԵԿԱՐ (Hoşgeldiniz) yazısı 

Yol üstünde gördüğümüz Aya Stefanos Rum Kilisesi'ne girmek istediysek de kilisenin kapıları kilitli olduğundan içeri giremedik ama duyduğuma göre içerisi çok güzelmiş. Bu yüzden, bir sonraki durağımız, güzel rehberlerim Mişelin, Lena ve Jenya’nın ilkokulu oldu. Burası da ilk kez gördüğüm bir mekân olduğu için etrafımı ilgiyle izledim. Bahçede çocuklar top oynarken, bir kazaya kurban gitmemek için dikkat ede ede birkaç fotoğraf çektim. Okul bahçesinin duvarına Türkçe ve Ermenice “hoşgeldiniz” yazmışlar. Arkadaşım Tara hemen nasıl okunduğunu gösteriyor ve açıklıyor: Pari Yegar, pari iyi, yegar gelmek demekmiş! Ermeni alfabesini oldum olası çok beğenmişimdir. Gürcü alfabesiyle birlikte en estetik bulduğum alfabelerden biri. Gürcü alfabesini az çok okusam da, Ermeni alfabesini bir türlü sökemedim. Dedem Batumlu olduğundan az çok Gürcüce de bilirim hani! (1’DEN 10’A KADAR SAYMAKTAN BAŞKA BİR ŞEY BİLMİYOR!)  

Surp Stefanos Ermeni Gregoryen Kilisesi

Okulun hemen yanında Ermeni Kilisesi var: Surp Stefanos. Surp sözcüğü bizdeki Aziz’in, Rumcadaki Aya’nın aynısı aslında. Rumca Ayastefanos, Ermenicede olmuş Surp Stefanos! Bu kilisenin gerek iç dekorasyonunu, gerekse avlusunu çok daha fazla beğendim. Yine onursal rehberlerimden Tara’nın yardımıyla kilise hakkında birkaç ufak bilgi edindim. Bana kitabeleri okudu, Ermeni kiliselerinin süslenmesinde heykellere değil, resimlere yer verildiğini söyledi. İlginç ayrıntılar!

Buradan da çıkınca, artık ayaklarımız gezmekten hafifçe yorulmaya başlamış; gözlerimiz denizi aramaya başlamıştı. Doktor Kalangos Sokağı’ndan geçerek bulduğumuz ilk aralıktan sahile attık kendimizi. Denizin esintisi anında uçurdu yorgunluğumuzu. Florya tarafına yürürseniz Çiroz Plajı’na varıyorsunuz. Plajın hemen arkasında piknik yapabileceğiniz yeşil alanlar var. Ama Yeşilköy sahilinin asıl canlı bölümü Yeşilyurt sahiline doğru olan bölüm. Bu nedenle biz bu yöne doğru yürüyoruz.

Yeşilköy sahili

Çok geçmeden küçük yat ve teknelerin demirlediği Yeşilköy Marinası görülüyor. Tabii burası Fenerbahçe, Kalamış ya da Ataköy marinaları kadar büyük ve lüks değil! Ama yine de önünden geçerken kendine baktırıyor. Yanıbaşında birkaç kumsal daha var. Belediyenin düzenlediği hakiki kum plajlar. Denizsiz ilçelerde oturan ben ve Tara, “burada oturan insanların yazlığa gitmesine gerek bile yok” diye konuşurken Yeşilköy’ün yerlisi olarak Mişelin, Lena ve Jenya bizi aydınlattı. Maalesef yazın plajı mangalbaşına çevirenler, beyaz donla denize girenler ve kadınları rahatsız eden bakışlar yüzünden Yeşilköy’de denize girmek imkânsız hâle geliyormuş. Bu nedenle çoğu Yeşilköylünün Adalar’da ya da İstanbul dışında ayrıca yazlığı var. Ben Yeşilköy’den hiç denize girmedim ama söylediklerine göre genelde su da kirli oluyormuş. Hâlbuki vakti zamanında denizinin temizliği yüzünden Atatürk, Dolmabahçe’den tekneye atlar buralara yüzmeye gelirmiş. Nereden nereye demeden edemiyor insan...

Tarihi Yeşilköy Feneri ve Polat R. Hotel

Sahil boyunca yürümeye devam ederseniz tarihî Yeşilköy Feneri’ne varıyorsunuz. Yeşilköy önleri sığlık olduğu için, deniz güvenliğini sağlamak adına 1856’da, Abdülmecit döneminde yapılmış. Fenere gelmeden hemen önce Yeşilköy’ün ünlü Çınar Oteli, feneri geçinceyse Yeşilyurt’un ünlü Polat Renaissance Oteli var. Kumarın Türkiye’de yasal olduğu dönemde, İstanbul’un en ünlü bitirimhanelerinden biri olan Polat’ta kim bilir kaç ocak sönmüştür? :)      

Bunun dışında Yeşilköy kafe, restoran ve çaybahçeleriyle ünlü. Rönepark herhâlde sadece Yeşilköylülerin değil, çevre ilçelerde yaşayanlarında bildiği ve mutlaka bir kez geldiği bir yerdir. Hubble Bubble, Manzara Café, Kırmızı Koltuk, Eleos vb gibi mekânlar da benim gibi Yeşilköy’ün gediklilerinin bildiği ve sıkça gittiği yerlerden.

İstasyon Caddesi’nin bitiminde Rum okulunun hemen arkasında Bezmialem Camii ve tarihî Osmanlı çeşmesi var. Cami yeni yapılmış, adını çeşmeyi yaptıran valide sultandan alıyor. Yeşilköy’ün asıl tarihî camisi Mecidiye Camii. Gazi Evranos Caddesi’nde bulunuyor. Bir de ilginçtir, burada Türkmenistan Başkonsolosluğu var. Genelde başkonsolosluklar Nişantaşı’nda ve Beyoğlu’nda yoğunlaştığı için burada bunu görünce şaşırmıştım.

Yeşilköy’e bu son yaptığım gezinin yeri hep ayrı olacak. Yediğim yemeklerin tadı hâlâ damağımda… Solina Teyze’nin piramit pastası, (Tanışmaktan onur duyduğum müthiş edebiyat hocası) babaları Mişel Hoca’nın taraması, Mişelin’in havuçlu-cevizlisi, ablası Jozefin’in salataları, kuzeni Rebeka’nın tavuklu böreği, Jenya’nın getirdiği kek, Lena’nın aldığı profiterol… O salatalar, o kanapeler, o tatlılar… Bu yazı aracılığıyla hepsine bir kez daha teşekkür ediyorum.

Lüks otellerin açıkbüfelerine taş çıkaran soframız

İlkini Kınalıada’da Tara’larda gerçekleştirdiğimiz bu toplanmaları, gelenekselleştirmeye karar verdik o gün! Gelecek buluşma için Solina Teyze’den Ermeni mutfağının en bilindik mezelerinden biri olan topik için söz aldık. Önümüzdeki yazı şimdiden iple çekiyorum!

Yeşilköy'ü genellikle sahil kesiminden ibaret sansak da, Yeşilköy Bakırköy ilçesinin yüzölçümü olarak en geniş mahallelerinden biri. Havalimanının yanısıra, Türk Hava Yolları'nın yönetim binaları, Dünya Ticaret Merkezi, İstanbul Fuar Merkezi ve Hava Harp Okulu yerleşkeleri de Yeşilköy mahallesinin sınırları içinde. Yeşilköy'ü bu yönleriyle de ziyaret edebilirsiniz.

Bu çevrede gezilecek, vakit geçirilecek pek çok yer var aslında. Çok yakında Florya, Bakırköy ve Menekşe ile ilgili gezi fikirleri blog’ta olacak. Ama içlerinde benim favorim hep Yeşilköy olacak. Yeşilköy dostlar sayesinde daha güzel!

Yeşilköy buluşması özçekimi!

Ayazmanın lokantalar arasında kaybolmuş girişi

Ayazmanın muslukları ve mumluğu

Özel Yeşilköy Ermeni İlkokulu / Ortaokulu

Sınıflardan biri

Yeşilköy sokaklarından biri

Ermeni kilisesinin haziresinde mezarlar

Doktor Kalangos Sokağı

Yeşilköy'de de merdivenler boyanmış!

Su yosunlu olsa da temiz görünüyor

Ayastefanos Anlaşması'nın imzalandığı konak

Havacılık Müzesi